کمیته رکن چهارم – طراحی و تولید کامپیوتر راماک ۳۰۵ با هارد دیسک ۳۵۰ اولین بار توسط شرکت آی بی ام صورت گرفته است.
در سال ۱۹۵۴ گروهی از محققان در آزمایشگاه تحقیق و توسعه IBM در سن خوزه کالیفرنیا گرد هم آمدند تا یک سیستم ذخیره‌سازی سریع را توسعه دهند. این سیستم قرار بود جای سیستم‌های مبنتی بر کارت پانچ و نوارهای مغناطیسی را در سیستم‌های حسابداری و برنامه‌های کنترل موجودی بگیرد.
در سال بعد آی بی ام در یک کنفرانس مطبوعاتی روشی برای ذخیره داده‌ها را تشریح کرد که بر اساس آن دریافت اطلاعات با استفاده از حافظه‌های با دستیابی تصادفی به چند میلیون کاراکتر ممکن می‌شد. درنهایت آی بی ام اولین درایو هارد دیسک تجاری با نام مدل ۳۵۰ را توسعه داد و در سال ۱۹۵۶ روانه بازار کرد.
عرضه کامپیوتر راماک ۳۰۵ با هارد دیسک ۳۵۰
هارد دیسک مدل ۳۵۰ بخشی از سیستم کامپیوتر RAMAK 305 (تصویر تیتر) بود. راماک اشاره به سر واژه عبارت «روش دسترسی تصادفی حسابداری و کنترل» داشت. راماک ۳۰۵ یک کامپیوتر پردازش داده برای مصارف عمومی بود که به کسب‌وکارها امکان می‌داد تراکنش‌ها را در همان لحظه وقوع ثبت کنند. این سیستم همچنین اثر تغییرات هر داده ورودی بر سایر حساب‌ها را اعمال می‌کرد.
کامپیوتر راماک ۳۰۵ امکان دسترسی تصادفی به هر رکوردی را فراهم می‌کرد، در آن خبری از بارکاری بالایی که ممکن بود به‌صورت لحظه‌ای ایجاد شود، نبود و می‌توانست به‌طور هم‌زمان خروجی‌ها را در پانچ کارت‌ها یا به‌صورت چاپ‌شده تحویل دهد.
این کامپیوتر شامل بخش‌هایی ازجمله واحد پردازش ۳۰۵، پرینتر آی بی ام ۳۷۰، کارت پانچ آی بی ام ۳۲۳، کنسول ۳۸۰ (شامل مواردی از جمله کیبورد)، منبع تغدیه آی بی ام ۳۴۰ و البته فضای ذخیره‌سازی آی بی ام ۳۵۰ بود. راماک ۳۰۵ بسیار بزرگ بود و برای کارکرد نیاز به یک اتاق کامل داشت. بخش ذخیره‌سازی هارد درایو هم به‌تنهایی به‌اندازه دو یخچال فضا اشغال می‌کرد.
هارد دیسک ها برای ذخیره‌سازی اطلاعات از مواد با خاصیت مغناطیسی روی دیسک‌های سخت بهره می‌برند. اطلاعات با استفاده از بخش‌های متحرکی به نام هد، روی این دیسک‌ها نوشته یا از روی آن‌ها خوانده می‌شود. نرم‌افزارها در کنار مدارهای الکترونیکی، حرکات هد روی دیسک‌ها را مشخص و کنترل می‌کنند، شکل موج سیگنال را پردازش می‌کنند و کل کارایی این سیستم را مدیریت می‌کنند.
حافظه ذخیره‌سازی مدل ۳۵۰ شامل حافظه دیسک مغناطیسی به همراه سیستم دسترسی، بخش‌های کنترل پنوماتیک و الکترونیک برای سیستم دسترسی و یک کمپرسور هوای کوچک بود. هنگامی‌که تمامی این‌ها مونتاژ می‌شد، مدل ۳۵۰ طول ۱٫۵ متر، ارتفاع ۱٫۷ متر و پهنای ۷۰ سانتی‌متری و وزنی یک تنی داشت.
این فضای ذخیره‌سازی از ۵۰ دیسک با قطر در حدود ۶۱ سانتی‌متر تشکیل می‌شد که روی‌هم قرارگرفته بودند و با سرعت ۱۲۰۰ دور بر دقیقه چرخش می‌کردند. دیسک‌ها شامل ۵۰ هزار سکتور بودند که می‌شد در هرکدام از آن‌ها ۱۰۰ کاراکتر حروف الفبا ذخیره کرد. به‌این‌ترتیب فضای کلی برای ذخیره‌سازی به ۵ میلیون کاراکتر می‌رسید.
هارددیسک مدل ۳۰۵ آی بی ام با وزن یک تنی و ابعاد بزرگ خود تنها حجمی در حد چند مگابایت داشت.
زمان جستجوی داده‌ها به‌طور متوسط ۶۰۰ میلی‌ثانیه بود. به‌طورمعمول هد تنها در حدود ۰٫۰۲ میلی‌متر با دیسک‌ها فاصله داشت. این سیستم امکان ذخیره ۳٫۷۵ مگابایت داده را فراهم می‌کرد و البته در مدل‌هایی با ظرفیت تا ۵ مگابایت هم عرضه شد.
با مقیاس‌های امروزی شاید واژه «مگابایت» برای حجم ذخیره‌سازی تعجب‌برانگیز باشد اما درواقع در آن دوران بخش بازاریابی آی بی آم مایل نبودند دستگاه داده‌هایی بیشتر از این مقدار را هم ذخیره کند. درواقع آن‌ها هیچ ایده‌ای از اینکه چطور مشتریان را قانع کنند که نیاز به فضایی بیشتر از این مقدار دارند، نداشتند. بااین‌حال امکان سفارش دو دستگاه هارد دیسک ۳۵۰ هم وجود داشت.
مشتریان آی بی ام باید بیشتر از ۳۲۰۰ دلار در هر ماه هزینه می‌کردند تا امکان دسترسی و ذخیره‌سازی اطلاعات برایشان فراهم می‌شد. به‌عبارت‌دیگر آی بی ام این هارد دیسک را به مشتریان خود اجاره می‌داد. اگر بخواهیم این مقدار را با ارزش دلار در سال ۲۰۱۹ مقایسه کنیم با بیش از ۲۹ هزار دلار مواجه می‌شویم.
برای مقایسه باید اشاره کرد که هر مگابایت ذخیره‌سازی در آن زمان، در هرماه هزینه‌ای ۶۴۰ تا ۷۵۰ دلاری را روی دست کاربران می‌گذاشت. اکنون اما گوشی هوشمند شما ذخیره ظرفیتی چندین برابر این مقدار را با هزینه‌ای بسیار پایین‌تر ممکن می‌کند. علاوه بر این بر خلاف راماک ۳۵۰ در جیبتان هم جا می‌شود.
آی بی ام تا قبل از سال ۱۹۶۱ سه نسل از درایوهای راماک را با سیستم‌های کامپیوتر ۳۰۵، ۶۵۰، ۱۴۰۱، ۱۴۱۰، و ۷۰۷۰ عرضه کرد. در هر یک از این سه نسل حجم ذخیره‌سازی به دو برابر مقدار قبلی افزایش پیدا می‌کرد. درنهایت در سال ۱۹۶۱ نسل جدیدی از هارد دیسک ها از راه رسیدند. تا پیش از سال ۱۹۶۱ که تولید کامپیوترهای ۳۰۵ متوقف شود، بیش از هزار عدد از آن‌ها ساخته‌شده بود.
آی بی ام به دنبال این بود که حجم فضای ذخیره‌سازی را تا ۱۰ برابر افزایش دهد و درعین‌حال زمان دسترسی به داده‌ها هم ۱۰ برابر سریع‌تر شود. مدل ۱۳۰۱ که در سال ۱۹۶۱ معرفی و سال بعدازآن هم روانه بازار شد، این شرکت را به هدفش رساند. برای این هارد دیسک، آی بی ام از بازوی جداگانه‌های بهره برده بود که با هد خواندن و نوشتن الکترومغناطیسی ویژه‌ای همراه شده بود. این هد به‌طور آیرودینامیک کنترل می‌شد. ایده اولیه این هد و نحوه کارکرد آن درواقع در سال ۱۹۵۴ توسط یکی از مهندسان این شرکت ارائه‌شده بود.
هارد دیسک ۳۵۰ با نوآوری‌هایش شروع یک انقلاب در حوزه محاسبات تجاری را رقم زد و می‌توان آن را به‌نوعی جد هارد دیسک‌های امروزی به‌حساب آورد.
