کمیته رکن چهارم -در آگاهیرسان «امنیت و حریم خصوصی اطلاعات مکانی» به این نکته پرداخته شد که چگونه ممکن است اطلاعاتی که کاربران در مورد مکان خود به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در شبکههای اجتماعی منتشر میکنند، برای آنها خطرآفرین باشد. توضیح دادیم که یکی از منابع اصلی افشای اطلاعات مکانی، برچسب مکانی یا Geotag است که توسط دستگاههای تلفن همراه هوشمند، تبلت، دوربینهای عکاسی و دیگر دستگاههایی که مجهز به فناوریهای مکانیابی نظیر GPS هستند، تولید شده و به اطلاعات اصلی (نظیر پیامهای کاربر در شبکه اجتماعی، تصاویر، فیلمها و غیره) الصاق میشوند. در این آگاهیرسان به دنبال آن هستیم که با ارائه نکات ساده اما مهم، به کاربران آموزش دهیم که چگونه در برخی از نمونههای متداول دستگاههای موجود در بازار بتوانند دسترسی نرمافزارهای مختلف به این مکانیزم را کنترل کرده و در صورت تمایل چنین امکانی را غیرفعال نمایند.
• سیستمعامل اندروید
سیستمعامل اندروید در حال حاضر متداولترین و پراستفادهترین سیستمعامل در تلفنهای همراه هوشمند و تبلتها در ایران و جهان است. اغلب سرویسها از جمله شبکههای اجتماعی اقدام به تولید نرمافزار برای اجرا بر روی سیستمعامل اندروید کردهاند. در هنگام نصب نرمافزارهای اندروید، صفحهای باز میشود که دسترسیهای مورد نیاز نرمافزار را میتوان در آن مشاهده کرد. نرمافزارهایی که دسترسی به اطلاعات مکانی را در فهرست نیازمندیهای خود قراردادهاند، میتوانند در هر زمان که مکانیزم مکانیابی دستگاه فعال باشد، موقعیت مکانی شما را دریافت کرده و با اطلاعات آن برچسبهای مکانی تولید کنند.
در صورتی که از چنین نرمافزارهایی استفاده میکنید (مانند بعضی از شبکههای اجتماعی که قابلیت اشتراک مطالب به همراه مکان مرتبط با آنها را دارند)، باید به خاطر داشته باشید که برای جلوگیری از دسترسی آنها به اطلاعات مکانی خود، باید از طریق تنظیمات هر نرمافزار به صورت جداگانه اقدام کنید و یا به طور کلی (یا به صورت موقت، در زمان استفاده از نرمافزار) مکانیزم مکانیابی دستگاه خود را غیرفعال کنید. کنترل مکانیزم مکانیابی، قالبا مشابه آنچه که در شکلهای زیر مشاهده میشود، از بخش تنظیمات دستگاه قابل دسترسی است.
همانطور که در آگاهیرسانهای گذشته به آن اشاره شد، استفاده از فناوریهای نوین نظیر مکانیابی، فواید بسیاری در تسهیل زندگی و فعالیتهای روزمره ما دارد؛ برای مثال با استفاده از فناوریهای مکانیابی و GPS میتوانیم از نرمافزارهای مسیریابی برای رسیدن به مقصد موردنظر خود استفاده کنیم. بنابراین، نیازی نیست تا برای حفظ امنیت، خود را از تمامی این امکانات محروم سازیم! در مقابل میتوانیم به صورت آگاهانه، تنها نرمافزارهایی که نیازی به دسترسی آنها به اطلاعات خود نمیبینیم را کنترل کنیم. برای مثال، یکی از ابزارهایی که در دستگاههای اندرویدی به مکانیزم مکانیابی دسترسی داشته و از آن استفاده میکند، دوربین عکاسی و فیلمبرداری است. میتوان با ورود به بخش تنظیمات، دسترسی دوربین را به اطلاعات مکانی کنترل کرد تا تصاویر و فیلمهای ضبطشده، دارای برچسبهای مکانی باشند یا نباشند. در شکل زیر مشاهده میشود که چگونه میتوان دسترسی دوربین یک دستگاه اندرویدی را به اطلاعات مکانی کنترل کرد.
همانطور که اشاره شد، هر نرمافزاری ممکن است به صورت جداگانه در داخل تنظیمات خود، امکان کنترل دسترسی به اطلاعات مکانی را به کاربر بدهد. بنابراین علاوه بر مطالبی که در این آگاهیرسان معرفی شد، باید به بخش تنظیمات هر نرمافزار نیز مراجعه کرد و دسترسیهای آن را کنترل نمود. در آگاهیرسانهای آتی، به معرفی تنظیمات امنیتی و حریم خصوصی در برخی از نرمافزارهای مرتبط با شبکههای اجتماعی پرداخته خواهد شد.
• سیستمعامل iOS
سیستمعامل iOS برای کنترل دسترسی نرمافزارها مکانیزمی قوی دارد. به این صورت که برای هر نرمافزار، میتوان در هر زمان دسترسی به منابع و اطلاعات مختلف موجود در دستگاه را تغییر داد. به این منظور باید وارد بخش تنظیمات و گزینه حریم خصوصی (Privacy) شوید. در اینجا فهرستی از دسترسیهای مختلف که میتوان هریک را کنترل نمود وجود دارد. سرویسهای مکانی (Location Services) گزینهای است که برای مدیریت دسترسی به اطلاعات مکانی دستگاه باید وارد آن شوید. در صفحه بعد فهرستی از تمام برنامهها (اعم از دوربین عکاسی) که نیاز به این دسترسی دارند به نمایش درآمده است که با انتخاب هرکدام، میتوانید مشخص کنید که این برنامه هیچگاه دسترسی به اطلاعات مربوطه نداشته باشد (Never) یا در زمان اجرای برنامه این دسترسی را داشته باشد (While Using App).
شایان ذکر است در نسخه جدید اندروید (Android 6: Marshmallow) هم امکان کنترل دسترسیها مشابه سیستمعامل iOS فراهم شده است.